Với 7.900 cây chè cổ thụ, huyện Tủa Chùa được đánh giá là nơi có mật độ cây chè cổ thụ tập trung lớn ở nước ta.

Nằm ở độ cao trung bình trên 1.400m so với mực nước biển, khí hậu 2 mùa rõ rệt, 4 xã phía Bắc huyện Tủa Chùa có điều kiện tự nhiên phù hợp với sự sinh trưởng của chè Shan tuyết (hay còn gọi là chè cây cao).Trong đó, riêng 4 xã phía Bắc: Tả Sìn Thàng, Sín Chải, Lao Xả Phình và Tả Phìn đã có khoảng 7.200 cây. Ở đây hầu như nhà nào cũng có chè, nhà ít vài cây, nhà nhiều vài chục cây hay cả trăm cây.

Những cây chè cổ thụ ở xã Sín Chải cao cả chục mét.

Gia đình ông Hạng A Chư ở thôn Hấu Chua, xã Sín Chải, huyện Tủa Chùa có khoảng 500 gốc chè, ông Chư là người sở hữu nhiều cây chè cây cao với tuổi thọ dài nhất trong toàn huyện. Những cây chè có tuổi thọ hàng trăm năm tuổi, cao cả chục mét, cây lớn nhất có đường kính 2,5 mét mọc san sát nhau như rừng cây cổ thụ. Để hái chè, người dân phải dùng thang leo lên. Ông Hạng A Chư nói: Ông cha bảo là ông cha sinh ra đã thấy cây chè, không biết ông cha nào trồng, từ đời này qua đời khác đến tôi là đời thứ 9, những cây chè to nhất phải sống đến 300 năm rồi.

Xã Sín Chải, huyện Tủa Chùa có gần 4.000 cây chè Shan tuyết cổ thụ và là xã có nhiều cây chè cổ thụ nhất huyện Tủa Chùa, tập trung chủ yếu ở hai thôn: Hấu Chua và Sín Chải. Những năm qua, cấp ủy, chính quyền xã Sín Chải cũng luôn xác định chè là cây mũi nhọn để phát triển kinh tế của địa phương. Mới đây, ngày 30/3/2022, Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cũng đã công nhận Quần thể 100 cây chè Shan tuyết tại thôn Hấu Chua và Sín Chải là Cây Di sản Việt Nam.

Ông Đặng Tiến Công, Phó trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Tủa Chùa cho biết: Sau khi cây chè Shan tuyết được công nhận là Cây Di sản Việt Nam thì các sản phẩm của cây chè được người dân các tỉnh thành trong cả nước cũng như trên thế giới biết đến. Qua đó góp phần tăng giá trị sản phẩm giúp cho người dân thu nhập cao hơn cũng như phát triển tốt về công tác du lịch cộng đồng gắn với thu hoạch và chăm sóc cây chè rất được ưa chuộng.

Toàn huyện Tủa Chùa hiện có gần 600 ha chè thuộc 1.180 hộ (trong đó chè cây cao cổ thụ gần 8.000 cây thuộc 286 hộ); sản lượng chè búp tươi thu hái năm 2021 đạt 75,2 tấn, tương ứng chè chế biến thành phẩm là 12,5 tấn. Để từng bước đưa cây chè trở thành cây công nghiệp chủ lực, huyện Tủa Chùa đã chú trọng phát triển, chuẩn hóa sản phẩm chè với mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi. Bên cạnh đó, huyện cũng đã hỗ trợ xây dựng, phát triển sản phẩm chè an toàn, các sản phẩm chè đã được chứng nhận theo chuỗi cung ứng sản phẩm an toàn.

Bà Đỗ Ngọc Ánh, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tủa Chùa: Chúng tôi tập trung trong việc bảo tồn 7.900 cây chè cổ thụ, yêu cầu nghiêm túc người dân không chặt phá cũng như thực hiện các biện pháp chăm sóc phù hợp. Đẩy mạnh việc phát triển du lịch dịch vụ gắn với phát triển cây chè cổ thụ ở địa phương, các du lịch giai đoạn này chú trọng gắn với phát triển nông lâm nghiệp trên địa bàn góp phần phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới. Hàng năm Phòng cũng có kế hoạch quy hoạch bảo vệ cây chè Shan tuyết Sín Chải, đưa vào quy hoạch bảo vệ cho bà con nhân dân có thu hoạch, góp phần phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn.

 Thời gian tới, Tủa Chùa tiếp tục mở rộng liên doanh, liên kết với các công ty  xây dựng thương hiệu, chế biến sản phẩm theo cơ chế sạch và bao tiêu sản phẩm; đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến người dân trong việc quan tâm chăm sóc, thu hái và sản xuất chè theo đúng quy trình kỹ thuật để chất lượng sản phẩm luôn đảm bảo. Bên cạnh đó, huyện cũng tập trung vào việc giới thiệu, quảng bá để các sản phẩm từ chè Shan tuyết của Tủa Chùa được đến với nhiều địa phương trong cả nước cũng như quốc tế.