Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới (NTM), bộ mặt nông thôn tại huyện Tủa Chùa đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, do là huyện vùng cao còn nhiều khó khăn, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, thu nhập thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao… dẫn đến việc hoàn thành các tiêu chí về xây dựng NTM trở thành bài toán khó. Trước những khó khăn đến từ nhiều phía, trên địa bàn huyện Tủa Chùa hiện chưa có xã nào về đích NTM.

Đại diện chính quyền xã Trung Thu tuyên truyền vận động người dân tích cực áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao thu nhập.

Xã Trung Thu hiện có 8 bản, 98% là đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng NTM, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chương trình, dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, triển khai chính sách an sinh xã hội hỗ trợ cho người nghèo, các nguồn vốn ưu đãi tạo điều kiện cho người dân phát triển kinh tế. Nhờ đó, hạ tầng giao thông liên bản, trường học, trạm y tế... được đầu tư xây dựng; đời sống nhân dân được cải thiện về vật chất cũng như tinh thần, người dân từng bước được tiếp cận với công nghệ thông tin hiện đại. Tuy nhiên, dù đã đạt những thành quả nhất định song đến nay xã mới chỉ đạt 7/19 tiêu chí xây dựng NTM, thu nhập bình quân mới đạt 7 triệu đồng/người/năm, hộ nghèo chiếm trên 36%.

Đặc biệt, tại xã Trung Thu hiện còn 3 bản chưa có điện, chiếm 37,5% số thôn, bản chưa có điện lưới quốc gia. Không điện, đồng nghĩa với cơ hội tiếp cận với khoa học kỹ thuật và tư duy sản xuất theo hướng hàng hóa của người dân bị hạn chế. Đó chính là lý do khiến cuộc sống của người dân chưa thể khấm khá hơn.

Ông Thào A Páo, Phó Chủ tịch UBND xã Trung Thu cho biết: Hiện nay, xã còn gặp nhiều khó khăn trong thực hiện các tiêu chí, như điện, đường giao thông, cơ sở vật chất văn hóa... Nhằm từng bước tháo gỡ khó khăn, cấp ủy, chính quyền xã tiếp tục tuyên truyền đến nhân dân tích cực áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao thu nhập. Cùng với đó, triển khai hiệu quả chương trình dự án hỗ trợ nhân dân về giống vật nuôi (trâu, bò, dê), vận động người dân chuyển đổi một số diện tích đất lúa không đủ nước tưới tiêu sang trồng ngô.

Tại xã Mường Đun, thu nhập của người dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp. Vì vậy, khi bắt tay vào triển khai thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng NTM, xã gặp nhiều khó khăn; nan giải nhất vẫn là tiêu chí về thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo và tiêu chí môi trường. Hiện nay, hộ nghèo của xã vẫn chiếm 29,3%; trong khi chuẩn NTM phải dưới 13%, thu nhập trên 42 triệu đồng/người/năm. Là xã vùng cao nhận thức của người dân còn hạn chế, tập quán canh tác lạc hậu; diện tích đất canh tác ít, phần lớn chỉ sản xuất một vụ, khó khăn trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi sẽ đây là những yếu tố khó để Mường Đun có thể tạo ra bước đột phá trong giảm nghèo. Ngoài ra, tiêu chí môi trường cũng khó thực hiện bởi phần lớn các hộ vẫn duy trì tập quán sinh hoạt, chăn nuôi theo phương thức truyền thống, ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường sống.

Ông Cà Văn Phiến, Chủ tịch UBND xã Mường Đun cho biết: Đến nay, xã đạt 14/19 tiêu chí, thu nhập bình quân gần 12 triệu đồng/người/năm. Triển khai xây dựng NTM, nhiệm vụ trọng tâm được cấp ủy, chính quyền xác định là vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chú trọng phát triển kinh tế hộ gia đình nhằm nâng cao thu nhập; hoàn thiện tiêu chí về môi trường. Tiếp tục chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và phát triển nông thôn theo hướng sản xuất hàng hóa. Phương châm thực hiện là Nhà nước và nhân dân cùng xây dựng NTM, vận động nhân dân xây dựng chuồng trại chăn nuôi, nhà tiêu đảm bảo theo quy định; từng bước xóa bỏ sự trông chờ ỷ lại của người dân và chính sách hỗ trợ, tích cực tham gia xây dựng làm đường giao thông, nhà văn hóa và các công trình xây dựng khác. Chủ động thực hiện các tiêu chí từ nguồn lực của nhân dân như văn hóa, môi trường, nhà ở dân cư... thực hiện chỉnh trang nhà, sân vườn, vệ sinh môi trường khu dân cư.

Thực tế cho thấy, tiêu chí thu nhập và hộ nghèo vẫn đang là rào cản chính trong xây dựng NTM của huyện Tủa Chùa. Nguyên nhân chủ yếu là nguồn lực xây dựng NTM vẫn chỉ là từ nguồn ngân sách Nhà nước, nguồn vận động từ ngân sách địa phương, doanh nghiệp và người dân còn thấp; tỷ lệ hộ nghèo còn cao, thu nhập bình quân của người dân thấp. Bên cạnh đó, cấp ủy, chính quyền một số xã còn thiếu chủ động, sáng tạo trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện, còn thụ động trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Trước thực trạng đó, huyện Tủa Chùa đã đưa ra các mục tiêu, giải pháp cụ thể như: Định hướng, quy hoạch vùng sản phẩm đặc trưng phù hợp với điều kiện, tập quán sản xuất của từng địa phương; chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa, chú trọng ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất; tập trung ưu tiên xây dựng các tuyến đường giao thông kết nối liên vùng sản xuất, đường liên xã, bản. Tuy nhiên, cùng với sự nỗ lực của địa phương, huyện mong muốn các cấp có thẩm quyền tiếp tục rà soát có những cơ chế chính sách đặc thù riêng đối với vùng sâu, vùng xa, vùng nhiều đồng bào dân tộc thiểu số; tập trung các nguồn lực hỗ trợ để Tủa Chùa phát triển kinh tế, đảm bảo quốc phòng an ninh và rút ngắn được khoảng cách giữa miền xuôi, miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.