Trong tình hình hiện nay, việc nhận diện và phòng chống các hành vi tiêu cực trong hoạt động tố tụng và thi hành án đang trở thành một nhiệm vụ cấp thiết và quan trọng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật, đặc biệt là với Viện Kiểm sát nhân dân. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, chi bộ Viện kiểm sát nhân dân huyện Tủa Chùa đã tổ chức các buổi sinh hoạt thường kỳ, sinh hoạt chuyên đề để thảo luận về việc nhận diện và đề ra biện pháp phòng tránh những biểu hiện của hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn, lạm quyền, tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động tố tụng, thi hành án theo Quy định số 132-QĐ/TW ngày 27 tháng 10 năm 2023 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án (Quy định số 132-QĐ/TW).

 Sinh hoạt chi bộ thường kỳ

 Nhận diện 28 hành vi tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động tố tụng và thi hành án

Trong buổi thảo luận, các đảng viên chi bộ đã tập trung nghiên cứu, thảo luận sâu về nội dung của 28 hành vi tiêu cực được liệt kê tại Điều 6 Quy định số 132-QĐ/TW. Những hành vi này bao gồm các biểu hiện về lạm quyền, lạm dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật như: bao che, dung túng cho hành vi tham nhũng, làm sai lệch hồ sơ, tài liệu, dùng nhục hình, bức cung, kéo dài thời gian thi hành án vì vụ lợi, nhận quà biếu trái quy định và nhiều hành vi khác.

Các đảng viên đã đưa ra những dẫn chứng từ thực tế để minh họa rõ hơn về các hành vi tiêu cực này, nhằm giúp cho toàn bộ chi bộ có cái nhìn cụ thể và đầy đủ hơn về những biểu hiện tiêu cực có thể xảy ra trong quá trình thực hiện công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án.

Một số hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn, lạm quyền, tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động tố tụng, thi hành án theo Quy định số 132-QĐ/TW)

Đề xuất các biện pháp phòng, tránh

 Sau khi thảo luận về việc nhận diện các hành vi tiêu cực, chi bộ Viện Kiểm sát đã thống nhất đề ra các biện pháp phòng tránh với mục tiêu ngăn chặn kịp thời những biểu hiện tiêu cực ngay từ đầu, giữ vững phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp của mỗi cán bộ, kiểm sát viên trong ngành, cụ thể như sau:

 a. Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra nội bộ

Công tác giám sát, kiểm tra nội bộ cần được triển khai thường xuyên và liên tục, đặc biệt đối với những vị trí có nguy cơ cao dễ xảy ra tiêu cực. Trong đó, các cuộc kiểm tra đột xuất, không báo trước sẽ giúp phát hiện kịp thời những sai phạm, góp phần răn đe và nâng cao tinh thần trách nhiệm của các cán bộ, kiểm sát viên của cơ quan, đơn vị. Trong bối cảnh hiện nay, việc tăng cường công tác giám sát, kiểm tra nội bộ được xem là một trong những biện pháp quan trọng để đảm bảo tính minh bạch, liêm chính và ngăn chặn các hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong quá trình thực thi công vụ; góp phần bảo vệ uy tín của cơ quan, không để sai phạm của cá nhân làm ảnh hưởng đến hình ảnh chung của tập thể đơn vị.

 b. Nâng cao đạo đức công vụ và trách nhiệm giải trình của từng cá nhân

Chi bộ luôn quan tâm đến việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đúng các quy định về đạo đức công vụ, tác phong làm việc, kỹ năng chuyên môn cần được triển khai đều đặn để nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ kiểm sát. Cán bộ, đảng viên cần có trách nhiệm giải trình minh bạch khi thực hiện các quyết định liên quan đến quá trình điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, tránh việc lạm quyền hoặc ra quyết định trái pháp luật. Đặc biệt, Chi bộ nhấn mạnh việc thực hiện nghiêm túc Quyết định Số: 21/QĐ-VKSTC ngày 07 tháng 02 năm 2023 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về Quy tắc chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của người cán bộ kiểm sát và các Quy chế nghiệp vụ trong từng khâu công tác của Viện kiểm sát nhân dân.

 c. Minh bạch hóa thông tin trong hoạt động tố tụng và thi hành án

Bộ luật tố tụng hình sự và văn bản pháp luật khác có liên quan đã quy định rõ trình tự, thủ tục, nhiệm vụ, quyền hạn của từng chủ thể tham gia hoạt động tố tụng. Trên cơ sở đó, lãnh đạo, kiểm sát viên cần nắm chắc các quy định, thực hiện đúng, đầy đủ các quy định, công khai, minh bạch các thông tin về vụ án, vụ việc đang giải quyết, kiểm sát chặt chẽ các hoạt động tố tụng của các cơ quan tư pháp và đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm sát. Đây được coi là các giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường tính minh bạch trong hoạt động tố tụng và thi hành án. Từ đó, đương sự trong vụ việc, công dân và các tổ chức có thể theo dõi, giám sát quá trình, kết quả giải quyết vụ việc, ngăn chặn các hành vi tiêu cực có thể xảy ra.

d. Làm tốt chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp và đảm bảo sự tham gia của người bào chữa, người bảo vệ trong các giai đoạn tố tụng của vụ, việc

Một trong những chức năng của Viện kiểm sát nhân dân là thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự nhằm bảo đảm mọi hành vi phạm tội đều phải được xử lý kịp thời; việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. Có thể thấy, đây là chức năng có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ pháp luật, pháp chế, bảo vệ quyền con người. Cùng với đó, sự tham gia của người bào chữa, người bảo vệ trong các giai đoạn tố tụng của vụ, việc là một cơ chế vừa góp phần đảm bảo được quyền lợi của những người tham gia tố tụng, vừa đảm bảo tính minh bạch, tăng cường sự hiện diện, kỹ năng và vai trò của kiểm sát viên trong quá trình kiểm sát tính hợp pháp của các hoạt động tố tụng.

e. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm

Chi bộ nhấn mạnh việc cần phải có chế tài mạnh mẽ, xử lý nghiêm minh đối với các cán bộ, kiểm sát viên có hành vi vi phạm. Trong đó, căn cứ vào các quy định của pháp luật và quy chế của Ngành kiểm sát nhân dân để áp dụng các biện pháp kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi, tham nhũng, lạm quyền…Đặc biệt, những hành vi tiêu cực như nhận hối lộ, làm sai lệch hồ sơ, bức cung, kéo dài quá trình thi hành án vì vụ lợi cần được phát hiện, báo cáo cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao để xử lý, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, tạo lập lòng tin và uy tín đối với nhân dân.

f. Khuyến khích tố giác hành vi tiêu cực

Chi bộ cũng đề ra biện pháp khuyến khích cán bộ, đảng viên và người dân tố giác các hành vi tiêu cực trong ngành. Đồng thời, khuyến khích người dân tham gia tố giác các hành vi vi phạm thông qua các kênh phản ánh như điện thoại trực ban, tiếp công dân, đơn thư tố giác và bảo vệ người tố giác, xử lý thông tin tố giác một cách nghiêm túc, nhanh chóng cũng là một biện pháp hiệu quả để ngăn chặn các hành vi tiêu cực từ khi mới manh nha.

 Như vậy, thông qua các buổi sinh hoạt thường kỳ và sinh hoạt chuyên đề, chi bộ Viện Kiểm sát nhân dân đã có được cái nhìn rõ ràng hơn về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Đồng thời, các biện pháp phòng tránh đã được đề ra với sự quyết tâm cao, thể hiện tinh thần trách nhiệm của mỗi đảng viên trong việc bảo vệ sự công bằng, minh bạch và giữ vững niềm tin của nhân dân vào cơ quan pháp luật./.